NOTA BA IMPRENSA
16 de Marsu 2021, 16H30
(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, loron 16 fulan Marsu 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
Ita hahú ho:
I. DADUS JERAL:
1) Kazu foun ohin: 5.
2) Kazu rekuperadu: 0.
3) Kazu ativu: 104.
• Kazu nain 5 ohin, iha mane nain 2, feto nain 3.
• Idade tinan 11: ema 1;
• Idade entre tinan 32-42: nian 4;
• Iha sintomátiku 2, no sira nian 3 seluk asintomátiku ka la hatudu sintomas.
• Husi 1 de Janeiro 2021 mai to’o agora, iha 11% husi kazu detetadu maka hatudu
sintomas, maibé sintoma ne’ebé lijeiru no seidauk iha ema ida maka presiza
oksizéniu ka suporte respiratóriu seluk.
II. | EVOLUSAUN SURTU COVID-19IHA MUNISIPIU DILI Kazu foun5 iha leten, iha hotu Munisipiu Dili, ho detalles hanesan tuir mai: |
a) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Terra Santa, Suku Madohi, Postu Administrativu
Dom Aleixo. Kazu ne’e kontaktu-besik iha uma-laran husi cluster BTN II ne’ebé
deteta iha dia 7 de Marsu. Ninia teste primeiru negativu, hafoin halo tiha
kuarentena, pozitivu iha segundu teste, horiseik.
b) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia 05, Suku Fatuhada, Postu Administrativu Dom
Aleixo. Pozitivu ida ne’e kontaktu-besik ho kazu konfirmadu husi Cluster
SEFOPE. Kazu ida ne’e profisionál saúde ida iha HNGV, unidade hemodiálize. Nia
hahú iha sintomas lijeirus iha dia 11 de Marsu, hafoin iha dia 15 de Marsu halo
test, no hatudu pozitivu.
c) Kazu pozitivu 2, husi Aldeia 20 de Setembro, Suku Bebonuk, Postu
Administrativu Dom Aleixo. Pozitivu hirak ne’e iha kontaktu-besik ho kazu
2
pozitivu iha cluster hanesan. Husi mós pozitivu nain rua ne’e maka hamosu
cluster ida iha Baucau, Wailili, ne’ebé anunsía loron rua liu-bá
d) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Avansa, Suku Bairro Pite, Postu Administrativu Dom
Aleixo. Pozitivu ida ne’e kontaktu besik husi kazu pozitivu iha cluster Aldeia 4 de
Setembru, ne’ebé hetan da’et husi nia la’en ne’ebé servisu iha MTC.
Ho nune’e, kazu detetadu ka pozitivu iha Munisipiu Dili husi dia 7 de Marsu to’o ohin,
hamutuk hotu 77.
Ho baze ba informasaun foun ne’ebé ekipa konjunta saúde nian rekolle, foku/cluster kazu
pozitivu iha Dili, hetan revizaun hanesan tuir mai:
Nº | FOKU/AGRUPAMENTU/CLUSTER | TOTAL KAZU IHA 7 MARSU 2021 |
TOTAL KAZU HORISEIK (15/3/2021) |
(16/3/2021) |
1 | BTN II-Terra Santa, Suku Madohi: | 2 | 8 | 9 |
2 | Aldeia Gólgota, Madohi | 0 | 3 | 3 |
3 | Aldeia Loron matan, Suco Madohi | 0 | 4 | 4 |
4 | Aldeia Tasi Mean, Suku Comoro | 0 | 1 | 1 |
5 | Aldeia 4 Setembru, Comoro | 0 | 2 | 2 |
6 | Aldeia Fomento I, Suku Comoro | 0 | 3 | 3 |
7 | Aldeia Fomento II, Suku Comoro | 0 | 1 | 1 |
8 | Aldeia Fomento III, Suku Comoro | 0 | 2 | 2 |
9 | Aldeia Aimutin, Suku Comoro | 0 | 1 | 1 |
10 | Aldeia03, Suku Fatuhada | 0 | 7 | 7 |
11 | Aldeia 05,Suku Fatuhada | 0 | 3 | 4 |
12 | Aldeia 20 de Setembro, Suku Bebonuk | 1 | 2 | 4 |
13 | Aldeia Teki-Teki, Suku Bairro Pité | 0 | 1 | 1 |
14 | Aldeia Frekat, Suku Bairro Pite | 0 | 4 | 4 |
15 | Aldeia 5 de Outubro, Suku Bairro Pité | 0 | 1 | 1 |
16 | Aldeia Avansa, Suku Bairro Pité | 0 | 0 | 1 (foun) |
17 | Aldeia Mate Restu, Suku Vila Verde | 0 | 2 | 2 |
18 | Aldeia Hura, Suku Motael, | 0 | 1 | 1 |
19 | Kuarentena Carla Masion | 0 | 1 | 1 |
20 | Ministériu Finansas | 0 | 3 | 3 |
21 | SEFOPE | 0 | 9 | 9 |
22 | Ministério Transportes e Comunicação | 0 | 2 | 2 |
23 | EMONC (Emergency Obstetrics and Neonatal Care) training/Hospital Nacional Guido Valadares |
0 | 7 | 7 |
TOTAL KAZU
OHIN
Kazu detetadu 77 iha Dili ne’e, fahe ba cluster 23, namkari iha instituisaun 3, eventu 1 &
Suku 7 iha Postu Administrativu D. Aleixo, no mos Postu Administrativu Vera Cruz.
Aproveita informa mós ba públiku katak diresaun HNGV hola ona medidas hadi tau iha
kuarentena kolega servisu sira iha unidade hemodiálize, halo dezinfesaun, no buka-tuir
kontaktu besik husi kazu ne’ebé pozitivu. Informa mós katak kontaktu-besik husi kazu sira
ne’ebé deteta pozitivu iha unidade padiatria no meternidade iha loron hirak liu-bá, sira hotu
3
nia rezultadu negativu. HNVG sei mós identifika funsionáriu sira hotu ne’ebé servisu iha
hospital, no hela iha area cluster kazu pozitivu iha Dili laran, atu halo teste hotu.
Serivus iha HNGV la’o hanesan baibain.
III. EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISIPIU BAUCAU
1. Ohin, Munisipiu Baucau, la iha kazu foun.
2. Atividade buka-tuir kontaktu besik iha Munisipiu Baucau, kompleta ona. Amostra sira
laboratoriu ne’ebé halo análize iha Hospital Referensia Eduardo Ximenes, Baucau,
hatudu rezultadu negativu.
3. Ekipa konjunta saúde nian sei nafatin buka identifika ema ne’ebé pretense ba grupu
risku, hanesan ema hirak ne’ebé sai husi Dili iha dia 6, 7, ho dia 8 de Marsu molok hahú
serka sanitaria iha Dili, hodi halo análize laboratóriu.
IV. EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISIPIU VIQUEQUE
1. Hanesan mós ho munisipiu Baucau, iha Munisipiu Viqueque, ohin la iha kazu foun.
2. Ekipa konjunta saúde hala’o nafatin atividade buka-tuir kontaktu-besik husi kazu
pozitivu 2 ne’ebé anunsia horiseik.
3. Hanesan mós ho Baucau, ekipa laboratoriu nasional apoia estabelese kapasidade atu
halo teste laboratoriu iha Viqueque, no wainhira volume teste ultrapasa sira nia
kapasidade análize iha Viqueque maka sei lori mai Laboratoriu Nasionál iha Dili.
V. ESPLIKASAUN ADISIONÁL:
Aproveita informa ba públiku katak pedidu atu sai, ka atu tama ba Munisipiu sira ne’ebé
Governu impoin ona serka sanitária, tenki diriji hotu ba Diretor Centro Integrado Gestão de
Crise, Brigadeiro General João Miranda ‘’Aluk’’, liu husi emai tuir mai:
centrointegradogestaodecrises@gmail.com
Bele mos haruka WhatsApp ba 77575151 ka 74236509, bele mós telefona ba 77539773 hodi
halo follow up.
VI. APELU
1. Apela ba populasaun ne’ebé presiza autorizasaun espesial atu tama ka atu sai husi serka
sanitaria iha Munisipiu Dili, Baucau no Viqueque, atu haruka pedidu liu husi meiu ne’ebé
temi ona iha leten. Favor evita mai halibur iha CCD hodi nune’e reduz risku atu hada’et
moras ba malu. Ekipa Sekretariadu & no ekipa Estadu Maior Kordenador nia sei halo
esforsu hotu atu la demora hodi responde ba ita bo’ot sira pedidu.
2. Apela ba populasaun Timor-Leste tomak, liu-liu iha Munisipiu Dili, Baucau ho Viqueque
atu nafatin hakmatek. Maski kazu konfirmadu aumenta ba beibeik, no naklekar mós ona
ba Munisipiu Baucau & Viqueque, husu atu tu’ur nafatin hakmatek, atu nafatin matanmoris neon nain, lalika sé tilun ba lia-anin ka rumores, pratíka nafatin medida sira
4
ne’ebé ita hotu hatene ona: (a) Uza mascara; (b) fase liman beibeik ho sabaun ka
dezinfetante ruma; (c) evita kose liman ba matan, inus ho ibun; (d) wainhira
kumprimenta malu, lapresiza ka’er liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak malu; (e)
evita halibur malu barak; (f) hamri’ik ka tur do’ok husi ema seluk, mínimu metru ida ho
balun.
-ninin no rohanRMA