===KONFERÉNSIA IMPRENSA===
28 fevereiru 2021 15:00
Dr. Rui Maria de Araújo
Kordenadór Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu COVID-19
Ofisiál Sala Situasaun-Sentru Integradu Jestaun Krizi (SS-CIGC)
Ohin 28 fevereiru 2021, hodi Sala Situasaun, Sentru Integradu Jestaun Krizi (SS-CIGC) nia naran, hakarak hato’o ba jornalista, no públiku tomak, informasaun hanesan tuirmai:
✅‘’CLUSTER’’ KLAUHALEK HAMOSU TAN ‘’CLUSTER’’ FOUN IDA IHA ONU-LARAN, MAUDEMU, TILOMAR.
Hanesan horiseik informa ona ba ita-boot sira hotu, husi kontaktu-besik ne’ebé halo ho Kazu Primáriu Klauhalek (KPK), estensionista, ema ida ne’ebé hela iha aldeia Onu-laran, Suku Maudemu, Postu Administrativu Tilomar, konfirmadu pozitivu. Husi atividade buka-tuir ema ne’ebé halo kontaktu-besik ho estensionista ne’e, horiseik 27 fevereiru, ekipa saúde rekolle total amostra 90 iha fatin 4 mak hanesan aldeia Klauhalek no aldeia Belulik Kra’ik, iha Postu Administrativu Fatumea, Aldeia Onu-Laran, Suku Maudemu, Postu Administrativu Tilomar nomós iha Suai vila.
Amostra hirak ne’e seidauk halo hotu análize, maibé iha amostra 47 ne’ebé halo ona análize laboratóriu, iha tan kazu konfirmadu na’in rua (2). Kazu konfirmadu na’in 2 ne’e, ema família uma-laran husi estensionista.
Iha sira nia uma laran iha ema na’in 9. Ida ne’e signifika husi ema na’in 8 seluk ne’ebé iha uma laran iha na’in rua deit maka konfirmadu hetan kontájiu, ka pursentu rua-nulu resin-lima (25%) “Household Secondary Attack Rate.” Ho tan kazu konfirmadu 2 ne’e signifika iha Munisípiu Covalima iha ona ‘’Cluster’’ ka agrupamentu kazu konfirmadu 2. Dehan ho liafuan seluk, ‘’Cluster’’ Klauhalek hahoris tan cluster Onu-laran.
Ita hein cluster Onu-laran sei la hahoris-tutan cluster seluk. Informa mós katak estensionista ninia kolega serbísu hamutuk na’in 27, ho tan kontaktu-besik iha família iha na’in 12 hatudu rezultadu negativu, maibé ekipa saúde sei monitoriza nafatin ema sira ne’e, iha izolamentu profilaktiku obrigatóriu “Quarantine” nomós ne’ebé halo iha idak-idak nia uma “auto-quarantine.”
Amostra sira seluk husi hirak ne’ebé rekolla horiseik sei halo hela analize iha laboratoriu.
✅DADUS JERAL
1️⃣Kazu konfirmadu foun: 2
2️⃣Kazu rekuperadu: 1
3️⃣Kazu ativu: 23
4️⃣Ema tama husi fronteira husi dia 25 to’o ohin : Liu dalan regular hamutuk 17, irregular iha 11, sira deteta hamutuk nain 11. Sira hotu tama iha kuarentena.
✅APROVEITA MOS ESPLIKA PONTU HIRAK HANESAN TUIRMAI NE’E:
Hakarak informa mós públiku tomak katak, husi kazu konfirmadu foun ne’ebé ohin anunsía, ida estudante 5º Anu, iha eskola Bazika Sentral Salele, Tilomar. Ekipa saúde nian kordena ona ho autoridade relevante sira, hodi buka-tuir dadaun ona ninia kolega turma, nomós kolega halimar husi estudante ne’e rasik.
Aproveita atu informa no apela ba inan-aman estudante, nomós profesór sira iha eskola bázika sentral Salele atu kalma, labele pániku, no favór kolabora ho ekipa saúde nian. Wainhira iha estudante ida pozitivu, la signifika nia bele hada’et vírus ne’e ba ema hotu-hotu. Ezemplu konkretu maka uma-kain estesionista ne’e rasik, sira hamutuk na’in 8 (lasura ho estensionista), maibé iha na’in 2 deit maka pozitivu. Maski nune’e, presiza foti amostra husi profesóra turma, kolega turma no kolega halimar hamutuk husi estudante ne’ebé konfirmadu ona, hodi bele halo análize iha laboratóriu.
Ekipa saúde sei foti mós amostra adisionál balun (random) husi profesór no estudante balun inklui mós iha fatin seluk iha Suai vila. Ba estudante no profesór sira seluk, wainhira iha karik sintomas ka sente isin manas, kakorok moras maka’as, mear ka inus-ben, favór kontaktu Sentru Saúde, ka bele telefone diretu ba númeru 119 atu ekipa saúde organiza oin sá bele hetan atendimentu.
✅Prosesu rastreiu
Prosesu rastreiu seletivu em massa ka screening ne’ebé hala’o iha Munisípiu Covalima, Bobonaro ho RAEOA, sei nafatin la’o hela. Amostra ne’ebé foti husi dia 26 mai to’o ohin nei nafatin hatudu rezultadu negativu.
✅APELU
1️⃣Apela ba populasaun iha Salele, Suai Vila no Covalima nia laran tomak, atu labele pániku. Favór tuur hakmatek iha idak-idak nia fatin, lalika la’o ba-mai lai, fó tempu atu ekipa saúde ho ekipa konjunta Unidade Territoriál CIGC-SS, Munisípiu Covalima, buka tuir kontaktu sira hotu, no foti tán amostra hodi bele halo teste.
2️⃣Apela mós ba populasaun Timor-Leste tomak, atu nafatin matan-moris neon-na’in, pratíka nafatin medida sira ne’ebé ita hotu hatene ona;
a. Uza máskara
b. Fase liman bebeik ho sabaun ka dezinfetante ruma
c. Wainhira kumprimenta malu, lapresiza kaer-liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak-malu
d. Evita halibur malu barak
e. Hamriik ka tuur dook husi ema seluk, mínimu metru ida ho balun
#MédiaPaláciodasCinzas
