===KOMUNIKADU IMPRENSA===

26 ABRIL 2021, 18H00

Dr. Rui Maria de Araújo
Kordenadór Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
(CIGC-SS)

Ohin, loron 26 fulan abril 2021 hodi Centro Integrado Gestão de Crises-Sala Situação nia naran, hakarak hato’o ba jornalista no ba públiku tomak informasaun hanesan tuirmai:

✅DADUS JERÁL BA TIMOR-LESTE TOMAK
1️⃣Totál kazu konfirmadu kumulativu (sura husi 21 marsu 2020): 1949
2️⃣Kazu foun ne’ebé relata ohin : 52 (49 iha Díli, 3 iha munisípiu seluk)
➡️Husi kazu ohin iha mane 27, feto 25
➡️Asintomátiku hotu
➡️Husi total kazu detetadu foun ohin 36 maka deteta liuhusi teste ho razaun atu halo viájen/ka halo ona viájen ba Munisípiu hafoin deteta pozitivu. Maski nune’e sira ne’ebé rezultadu teste pozitivu, sira-nia hela
fatin iha Díli iha duni cluster sira ne’ebé iha kazu detetadu barak.

3️⃣Rekuperadu ohin 26 abril 2021: 18
4️⃣Kazu ativu ohin 26 abril 2021: 1050
5️⃣Husi horiseik mai ohin teste ne’ebé mak Laboratóriu Nasionál Saúde halo hamutuk 399 PCR, ho detallu hanesan tuirmai:

▶️Vijilánsia sentinela: 12
▶️Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing): 9
▶️Rastreiu Aleatoriu (Random Screening): 65
▶️Viájen sai husi serka sanitária husi Dili: 220
▶️Viájen internasionál: 42
▶️Follow up iha kuarentena: 51
6️⃣Teste follow up ba sira iha izolamentu: 59 (18 negativu ona, 41 sei nafatin pozitivu).
✅EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE HUSI 21 MARSU 2020-26 ABRIL 2021 (Tuir klasifikasaun transmissaun OMS nian)

1️⃣AILEU
Totál Komulativu Kazu: 5
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 1
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
2️⃣AINARO
Totál Komulativu Kazu: 15
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
3️⃣BAUCAU
Totál Komulativu Kazu: 58
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 2
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
4️⃣BOBONARO
Totál Komulativu Kazu: 16
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
5️⃣COVALIMA
Totál Komulativu Kazu: 52
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
6️⃣DILI
Totál Komulativu Kazu: 1661
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 49
Mate: 3
Klasifikasaun: TRANSMISAUN KOMUNITÁRIA
7️⃣ERMERA
Totál Komulativu Kazu: 41
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
8️⃣LAUTEM
Totál Komulativu Kazu: 12
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
9️⃣LIQUIÇA
Totál Komulativu Kazu: 14
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
1️⃣0️⃣MANATUTO
Totál Komulativu Kazu: 5
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
1️⃣1️⃣MANUFAHI
Totál Komulativu Kazu: 52
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 1
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
1️⃣2️⃣RAEOA
Totál Komulativu Kazu: 5
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU SPORÁDIKU
1️⃣3️⃣VIQUEQUE
Totál Komulativu Kazu: 13
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER

✅EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISÍPIU DÍLI
Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun nomós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikadór seluk ne’ebé matenek-nain epidemiolojia nian uza, maka insidénsia. Konvensionalmente insidénsia sukat totál kazu foun kada loron pur mil abitantes, no hatudu risku ne’ebépopulasaun iha atu hetan da’et moras ida. Loron hirak liubá publika ona prevelénsiane’ebé sukat persentajen husi ema ne’ebé detetadu hetan moras ida, iha populasaun nia leet, no hatudu problema moras ne’e boot to’o iha ne’ebé. Hahú ohin sei publika gráfiku insidénsia iha Munisípiu Díli.
(Bele haree iha gráfiku anexu) Husi ‘’spike’’ (tutun-meik) iha koor-matak hatudu katak hahú marsu 2021 iha aumentu maka’as kazu detetadu iha Dili, hanesan ita hotu hatene ona, no hahú abril kazu aumenta maka’as liutan. Durante loron 7 ikus, media (rata-rata) insidénsiaCovid-19 iha Dili kada loron: 28,2/100 mil abitantes.
Hanesan komparasaun, media insidénsia kada loron iha India 22.5/100 mil abitantes, Indonésia ninia media insidénsia kada loron maka 1,9/100 mil abitantes. Brasil ninian 27,4/100 mil abitantes no EUA 18,1/100 mil abitantes.

✅INFORMASAUN ADISIONÁL
1️⃣Iha 26 abril izolamentu Vera Cruz iha kazu detetadu na’in 20, iha área obstetrisia na’in 7, medisina interna 10, no pediatria 3.
➡️Sira na’in 7 iha obstetrisia kategoria moderadu hotu, sira-nia kondisun estável.
➡️Na’in 10 iha medisina interna iha na’in 3 grave, 7 moderadu. Na’in 3 grave ne’e iha 1 maka uza ventiladór maibé rekopera di’ak kompara ho loron hirak liubá. Na’in 2 seluk uza oksijéniu ho mask.
➡️Husi sira na’in 9 iha medisina interna ne’e, na’in 4 maka tama ho ARDS (Acute
Respiratoric Distress) ka Sindroma Insufisiénsia Respiratória Aguda, plus iha komorbidade, na’in 5 tama ho ARDS no laiha komorbidade.

➡️Kazu 3 pediatria, iha 2 grave no 1 moderadu. Na’in 2 grave uza CPAP, no na’in 1 moderadu uza oxijéniu ho mask.
2️⃣Hakarak mós informa ba jornalista ho públiku tomak katak laiha diferensa entre aplikasaun medidas saúde públika hodi prevene no mitiga surtu COvid-19 entre Díli ho Munisípiu siraseluk & RAEOA. Ema ruma sai husi Dili ba Munisipiu seluk ho RAEOA, maski lori ona rezultadu teste PCR, tamba Dili ninia númeru kazu aumenta maka’as iha fulan 2 ikus, autoridade saúde sira iha Munisipiu sira seluk no RAEOA, nafatin bele husu atu kuarentena
no repete test PCR, wainhira sira avalia katak ema ne’ebé halo viájem ne’e, tama iha kategoria risku atu hada’et tutan moras ba populasaun iha fatin nabá (favór haree insidénsia iha Dili, hanesan temi ona iha leten). Medida hirak ne’e autoridade saúde sira foti atu PREVENE vírus SARS-CoV-2 lahada’et tutan maka’as liutan iha Munsipiu sira no RAEOA ne’ebé tuir klassifikasaun transmissaun OMS nian, hanesan bele haree iha tabela iha leten, sei nafatin kazu esporádiku, ka kazu iha kluster.

3️⃣Aproveita mós oportunidade atu informa ba públiku katak liuhusi kanál diplomatiku ne’ebé Timor-Leste iha, autoridade kompetente sira husu ona esklaresimentu bá autoridade sira iha Malázia kona-ba razaun loloos repatria hikas Timor-oan na’in 35 ne’ebé halo tranzitu iha Kuala Lumpur, Malázia, ho destinu Inglaterra. Wainhira iha ona esklaresimentu ofisiál husi autoridade Malázia, maka sei informa mós públiku.
✅APELU
1️⃣Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha fasilidade saúde públiku (Sentru Saúde ka Ospitál) ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas, ka kakorok moras, ka inus-been, ka mear, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde sira. Wainhira sedu liu hatene se vírus ne’e kona ita ka lae, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka dada iis susar.
2️⃣Apela ba joven sira atu nafatin kuidadu-an, hodi lahetan da’et vírus SARS-COV-2, husi ema ruma, wainhira la’o sai husi uma, hafoin da’et tutan ba ferik ho katuas sira iha uma-laran. Sira ne’ebé idade 60 ba leten, no sira ne’ebé sofre ho moras seluk tan, vulnerável liu atu tama iha SIRA kategoria moderadu no grave, wainhira hetan da’et husi vírus ne’e.
3️⃣Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, favór respeita nafatin regra prevensaun no ijiéne individual ne’ebé Governu hatuur ona atu prevene moras Covid-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e hanesan ita hotu hatene ona maka:
↘️Uza máskara
↘️Fase liman bebeik ho sabaun ka uza dezinfetante ruma
↘️Evita kose liman ba matan, inus ho ibun
↘️Wainhira kumprimenta malu lapresiza kaer liman, bensa-liman, rei-malu ka hakuak malu
↘️Evita halibur malu barak
↘️Hamriik ka tuur dook husi ema seluk mínimu metru ida ho balun.

#Media PalaciodasCinzas

Share via
Copy link
Powered by Social Snap
COVID-19 Timor-Leste

FREE
VIEW