===KOMUNIKADU IMPRENSA===

4 MAIU 2021, 18H15

Dr. Rui Maria de Araújo
Kordenadór Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
(CIGC-SS)

Ohin, loron 4 fulan maiu 2021 hodi Centro Integrado Gestão de Crises-Sala Situação nia naran, hakarak hato’o ba jornalista no ba públiku tomak informasaun hanesan tuirmai:

✅DADUS JERÁL BA TIMOR-LESTE TOMAK

1️⃣Kazu foun ne’ebé relata ohin : 129 (102 ha Díli 27 iha munisípiu seluk)
➡️Husi kazu ohin iha mane 89, feto 40
➡️Asintomátiku (76,7%)
➡️Husi total kazu detetadu foun ohin 56 (43,3%) maka deteta liuhusi teste ho razaun atu halo viájen ka halo ona viájen ba munisípiu ka estranjeiru.

2️⃣Komulativu kazu konfirmadu (sura husi 21 marsu 2020-4 maiu 2021): 2653
3️⃣Rekuperadu ohin 4 maiu 2021: 69
4️⃣Kazu ativu ohin 4 maiu 2021: 1315
5️⃣Husi horiseik mai ohin teste ne’ebé mak Laboratóriu Nasionál Saúde halo hamutuk 1005 PCR, ho detallu hanesan tuirmai:

▶️Vijilánsia sentinela: 62
▶️Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing): 104
▶️Rastreiu Aleatoriu (Random Screening): 438
▶️Viájen sai husi serka sanitária husi Dili: 422
▶️Viájen internasionál: 39
▶️Follow up iha kuarentena: 30
6️⃣Total testes PCR ne’ebé halo horseik 3 maiu iha munisípiu sira seluk hamutuk 464 ho detalle hanesan tuirmai:
↗️Viqueque: 42
↗️Baucau:163
↗️Ermera: 53
↗️Maubisse: 133
↗️Suai: 62
↗️RAEOA: 11
7️⃣Teste follow up ba sira iha fatin izolamentu: 94 (70 negativu ona, 24 sei nafatin pozitivu)
✅EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA TIMOR-LESTE HUSI 21 MARSU 2020-2 MAIU 2021 (Tuir klasifikasaun transmissaun OMS nian)
1️⃣AILEU
Totál Komulativu Kazu: 8
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 1
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
2️⃣AINARO
Totál Komulativu Kazu: 19
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
3️⃣BAUCAU
Totál Komulativu Kazu: 112
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 13
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
4️⃣BOBONARO
Totál Komulativu Kazu: 17
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 2
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
5️⃣COVALIMA
Totál Komulativu Kazu: 53
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 1
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
6️⃣DILI
Totál Komulativu Kazu: 2277
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 102
Komulativu Mate: 4
Klasifikasaun: TRANSMISAUN KOMUNITÁRIA
7️⃣ERMERA
Totál Komulativu Kazu: 50
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
8️⃣LAUTEM
Totál Komulativu Kazu: 20
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 6
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
9️⃣LIQUIÇA
Totál Komulativu Kazu: 15
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
1️⃣0️⃣MANATUTO
Totál Komulativu Kazu: 5
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU ESPORÁDIKU
1️⃣1️⃣MANUFAHI
Totál Komulativu Kazu: 52
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER
1️⃣2️⃣RAEOA
Totál Komulativu Kazu: 7
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 0
Klasifikasaun: KAZU SPORÁDIKU
1️⃣3️⃣VIQUEQUE
Totál Komulativu Kazu: 19
Kazu Foun iha oras 24 ikus: 4
Klasifikasaun: KAZU IHA CLUSTER

✅EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA MUNISPIU DILI, MUNISIPIU SIRA SELUK NO MÓS RAEOA
Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun, nomós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikador ida ne’ebé matenek-nain epidemiolojia nian uza, maka insidénsia.
Konvensionalmente insidénsia sukat total kazu foun, kada loron, pur 100 mil habitantes, no hatudu risku ne’ebé populasaun iha atu hetan da’et moras ida.
(Bele haree gráfiku📈nº1 hatudu kazu detetadu foun kada loron iha Timor-Leste tomak.
⏩Gráfiku iha leten hatudu katak média (rata-rata) ba ohin loron, husi insidénsia Covid-19 iha Timor-Leste durante loron 7 ikus maka 6,6/100 mil abitantes, enkuantu ba deit Munisípiu Díli ohin loron nian: 22,5/100 mil abitantes.
⏩Insidénsia iha leten sei nafatin hatudu katak Munisípiu Díli maka fatin ho risku bo’ot liu
atu populasaun hetan da’et & hada’et tutuan virus SARS-CoV-2.
✅INFORMASAUN HUSI IZOLAMENTU
1️⃣Iha 4 maiu 2021 izolamentu Vera Cruz halo tratamentu ba kazu detetadu na’in 21. Iha área obstetrisia na’in 5, medisina interna 11 pediatria 5.
🏥Sira na’in 5 iha obstetrisia kategoria moderadu hotu, sira-nia kondisun estável.
🏥Sira na’in 11 iha medisina interna, 4 grave uza hotu oksijéniu, 7 moderadu.
🏥Kazu 5 pediatria, 1 grave uza CPAP, 4 moderadu lauza ona oksijéniu.
(Bele haree gráfiku📈aneksu kona-ba totál notifikasaun kazu pozitivu & kazu pozitivu hirak ne’ebé baixa ospitál)
➡️Koluna kór verde hatudu kazu foun ne’ebé deteta kada loron iha Timor-Leste laran tomak.
➡️Liña azúl iha gráfiku ne’e hatudu númeru kazu moderadu no grave ne’ebé baixa iha
Vera Cruz hatudu katak wainhira ema barak liu detetadu pozitivu, barak liutan maka sei baixa ho kategoria moderadu no grave.

(Bele haree gráfiku📈nº 2 totál kazu pozitivu hirak ne’ebé baixa ospitál kada loron & kumulativu.
↘️Koluna kór verde hatudu númeru kazu moderadu no grave ne’ebé baixa kada loron iha Vera Cruz.
↘️Liña azúl iha gráfiku hatudu kumulativu kazu moderadu no grave ne’ebé baixa iha Vera Cruz.
✅INFORMASAUN ADISIONÁL
1️⃣Hahú 1maiu 2021, ekipa Saúde na Família (SnF) iha Munisípiu Díli, hala’o Sentinela Ativa (Active Case Finding) hodi buka tuir no deteta kazu pozitivu iha bairru no aldeia iha Díli laran, ne’ebé deteta kazu pozitivu barak iha semana 2 ikus. Iha loron 3 nia laran (1-3 maiu):
▶️Ekipa SnF foti amostra hamutuk 201 halo Rapid Antigen Test, hafoin konfirma ho teste
PCR.
▶️Husi 201 amostra ne’ebé rekolla iha loron 3 nia laran, iha 20 maka pozitivu, ka hanesan ho 9,9% (konsistente ho taxa prevalénsia ne’ebé fó sai ona loron hirak liubá).
▶️Sira ne’ebé pozitivu iha opsaun 2: halo izolamentu iha fasilidade ne’ebé Estadu prepara, ou halo autoizolamentu wainhira sira nia uma prienxe kondisaun minimu. Ekipa SnF ho líder komunitáriu sira maka monitoriza no halo fiskalizasaun ba kumprimentu regra autoizolamentu.
Ekipa SnF iha Munisípiu Díli sei kontinua servisu hodi implementa mekanizmu Sentinela Ativa/Active Case Finding iha bairru no aldeia sira.
2️⃣Informa mós ba públiku katak ema moras ne’ebé ba konsulta ka baixa iha HNGV, tenki halo teste PCR atu bele determina se nia infetadu ka la’e, hodi nune’e bele prevene hada’et tutan vírus corona ba ema seluk iha ospitál laran. Wainhira pozitivu, tratamentu ba ninia moras sei hala’o iha fatin izolamentu iha Vera Cruz, husi mediku sira no tuir protokolu tratamentu ba ninia moras, ne’ebé uza iha HNGV.
3️⃣Aproveita informa mós ba públiku katak fatin atu halo teste PCR mak hanesan tuirmai:
🗣️Wainhira sente moras isin-manas, mear, kakorok moras ka sintoma seluk tan bele
bá konsulta iha Sentru Saúde ne’ebé besik atu bele halo swab.
🚗Wainhira atu husu autorizasaun esepsionál sai husi serka sanitaria iha Díli: bele báhalo swab iha Centro Convenções Díli (CCD)
📞Wainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé detetau pozitivu ona,
no seidauk hetan kontaktu husi ekipa konjunta saúde: bele liga ba numeru 119 atu organiza oinsá foti swab.
👩‍🍳Ekipa Saúde na Familia (SnF) iha Sentru Saúde sira iha Dili, halo mós vizita bá bairru
ho aldeia sira ne’ebé detetadu kazu barak ona. Sira ne’ebé iha sintomas, ka sente kontaktu besik ho kazu pozitivu ruma, bele hakbesik ba sira hodi halo swab.
✅APELU
1️⃣Apela ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak atu tu’ur hakmatek, kumpri ho rigor regra serka sanitaria no konfinamentu domisiliáriu ne’ebé Konsellu Ministru deside ona implementa hahú 30 abril.
Husu atu hotu-hotu kolabora ho autoridade saúde sira hodi bele buka-tuir ema hotu ne’ebé hetan da’et ona virus ne’e, no izola husi ema ne’ebé seidauk hetan da’et tutan.
2️⃣Apela ba populasaun iha Díli laran nomós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha fasilidade saúde públiku ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas, kakorok moras, inus-been, ka me’ar, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde sira.
Wainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’akliu, nune’e bele hetan atendimentu sedu liu, no prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma insufisiénsia respiratória aguda (SIRA) ka dada iis susar ka difisil atu dada iis.
3️⃣Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, favór respeita nafatin regra prevensaun no ijiéne individual ne’ebé Governu hatuur ona atu prevene moras Covid-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e hanesan ita hotu hatene ona maka:
↘️Uza máskara
↘️Fase liman bebeik ho sabaun ka uza dezinfetante ruma
↘️Evita kose liman ba matan, inus ho ibun
↘️Wainhira kumprimenta malu lapresiza kaer liman, bensa-liman, rei-malu ka hakuak malu
↘️Evita halibur malu barak
↘️Hamriik ka tuur dook husi ema seluk mínimu metru ida ho balun.

#MédiaPaláciodasCinzas

Share via
Copy link
Powered by Social Snap
COVID-19 Timor-Leste

FREE
VIEW