KOMUNIKADU BA IMPRENSA 21 de Maiu 2021

CI 21 de Maio de 2021

KOMUNIKADU BA IMPRENSA
21 de Maiu 2021, 17H30.
(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, loron 21 fulan Maiu 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
I. DADUS JERAL BA TIMOR-LESTE TOMAK:
1) Kazu detetatu foun ne’ebé relata ohin dia 21 de Maiu de 2021: 172 (iha Dili 155, iha
Munisipiu seluk 17).
Husi total kazu detetadu foun ohin: mane 106, feto 66.
Husi total kazu detetadu foun ohin, hirak ho idade tinan <12:1; ho idade
entre tinan 12-59 nain 170 (98,8%); ho idade >60:1.
Husi total kazu detetadu foun ohin, proporsaun kazu sintomátiku hamutuk
2,3%.
2) Kazu rekuperadu ne’ebé ralata ohin, dia 21 de Maiu 2021: 95.
3) Total kazu ativu ohin, dia 21 de Maiu 2021:2469.
4) Total kazu konfirmadu kumulativu iha 21 de Maiu 2021 (sura husi 21 Marsu 2020):
5287.
5) Husi horiseik mai ohin, dia 21 de Maiu, hamutuk hotu Laboratóriu Nasionál Saúde
halo
683 testes PCR iha Dili, ho detalles hanesan tuir mai:
a) Vijilánsia sentinela:
43.
b) Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing):
84.
c) Rastreiu Aleatoriu (Random Screening):
24.
d) Viajen sai husi serka sanitária Munisipiu Dili:
480.
e) Viajen internasionál:
4.
f) Follow up iha quarentena:
48.
6) Total testes PCR ne’ebé halo horiseik dia 20 de Maiu iha Munisipiu sira seluk ,
REAOA & HNGV, hamutuk
533, ho detalle hanesan tuir mai: (a) Baucau:23; (b)
Ermera:42; (c) Maliana:59; (d) Maubisse:110; (e) RAEOA:1; (f) Suai:158; (g)
Viqueque:61; (h) HNGV:79.

2
II. TABELA EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE: HUSI 21 MARSU 2020 – 21 MAIU
2021.
(Tuir klasifikasaun transmissaun OMS nian)

MUNISIPIU KAZU
DETETADU
FOUN IHA
24 ORAS
IKUS
KAZU
REKUPERADU
IHA 24 ORAS
IKUS
KAZU
ATIVU
KUMULATIVU
REKUPERADU
KUMULATIVU
KAZU
KONFIRMADU
ÓBITU
IHA 24
ORAS
IKUS
KUMULATIVU
ÓBITU
KLASIFIKASAUN
TRANSMISSAUN
1 AILEU 1 0 6 6 12 0 0 Kazu esporádiku
2 AINARO 0 0 6 25 31 0 0 Kazu esporádiku
3 BAUCAU 0 0 136 79 215 0 0 Kazu iha Cluster
4 BOBONARO 8 0 40 12 452 0 0 Kazu esporádiku
5 COVALIMA 7 0 129 18 147 0 0 Kazu iha Cluster
6 DILI 155 95 2009 2496 4515 0 10 Transmisaun
Komunitária
7 ERMERA 0 0 21 49 70 0 0 Kazu iha Cluster
8 LAUTEM 0 0 6 16 22 0 0 Kazu esporádiku
9 LIQUIÇA 0 0 11 10 22 0 1 Kazu esporádiku
10 MANATUTO 0 0 14 6 20 0 0 Kazu esporádiku
11 MANUFAHI 0 0 1 53 54 0 0 Kazu iha Cluster
12 RAEOA 0 0 1 7 8 0 0 Kazu esporádiku
13 VIQUEQUE 1 0 89 30 119 0 0 Kazu iha Cluster
TOTAL 172 95 2469 2807 5287 0 11

III. EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA MUNISPIU DILI, MUNISIPIU SIRA SELUK NO MÓS RAEOA
1. Atu bele hatene surtu ida ninia evolusaun, no mós surtu ne’e aumenta ka diminui, indikador ida
ne’ebé matenek-nain epidemiolojia nian uza, maka insidénsia. Konvensionalmente insidénsia
sukat
total kazu foun, kada loron, pur 100 mil habitantes, no hatudu risku ne’ebé populasaun
iha atu hetan da’et moras ida
.
Gráfiku nº1: hatudu kazu detetadu foun kada loron iha Timor-Leste tomak, pur Munisipiu & RAEOA.
3
Gráfiku iha leten hatudu katak média (rata-rata) ohin, husi insidénsia Covid-19 iha
Timor-Leste durante loron 7 ikus maka
12,6/100 mil abitantes, enkuantu ba deit
Munisipiu Dili 38,9/100 mil abitantes.
Insidénsia iha leten sei nafatin hatudu katak Munisipiu Dili maka fatin ho risku bo’ot liu
atu populasaun hetan da’et & hada’et tutuan virus SARS-CoV-2.
2. Informa mós ba públiku katak profisionál saúde sira ne’ebé servisu iha Hospital Referénsia
Maliana, hamutuk hotu 130, iha loron 3 ikus, nain 11 maka detetadu pozitivu (8,4%). Rastreiu sei
kontinua halo nafatin iha hospital ne’e. Ohin, servisu konsulta esterna suspende
temporariamente atendimentu, maibe servisu emerjénsia, maternidade no internamentu seluk,
kontinua funsiona, maski iha médiku no enfermeiru lubuk ida maka tenki tama kuarentena,
tamba kontaku-besik ho sira ne’ebé pozitivu.
IV. INFORMASAUN HUSI IZOLAMENTU VERA CRUZ
1. Iha dia 21 de Maiu de 2021, izolamentu Vera Cruz halo tratamentu ba kazu detetadu nain
36. Iha área obstetrisia nain 13, no iha medisina interna nain 22, pediatria 1
Sira nain 13 iha obstetrisia, kategoria leve (mild) hotu.
Husi sira nain 22 iha medisina interna, nain 4 grave (2 iha ICU uza ventilador, 2
uza oksijéniu), nain
19 moderadu.
Kazu 1 iha pediatria tama iha kategoria leve (mild).
Gráfiku nº 2: Total kazu pozitivu hirak ne’ebé baixa ospital kada loron & kumulativu.
Koluna kór verde hatudu kazu foun ne’ebé deteta kada loron iha Timor-Leste laran
tomak.

4
Liña azul iha gráfiku ne’e, hatudu númeru kazu moderadu no grave ne’ebé baixa iha
Vera Cruz, no hatudu katak wainhira ema barak liu detetadu pozitivu, barak-liu tan maka
sei baixa ho kategoria leve, moderadu no grave.
V. INFORMASAUN ADISIONÁL
1. Aproveita informa mós ba públiku katak, fatin atu halo teste PCR maka hanesan tuir
mai:
Wainhira sente moras isin-manas, mear, kakorok moras ka sintoma seluk tan:
bele ba konsulta iha Sentru Saúde ne’ebé besik, atu bele halo swab.
Wainhira atu husu autorizasaun esepsionál sai husi serka sanitaria iha Dili: bele
ba halo swab iha Centro Convenções Dili (CCD).
Wainhira sente katak sai kontaktu-besik ba ema ruma ne’ebé detetau pozitivu
ona, no seidauk hetan kontaktu husi ekipa konjunta saúde:
bele liga ba numeru
119 atu organiza oin sá foti swab.
Ekipa Saúde na Familia (SnF) iha Sentru Saúde sira iha Dili, halo mós vizita ba
bairru ho aldeia sira ne’ebé detetadu kazu barak ona. Sira ne’ebé iha sintomas,
ka sente kontaktu besik ho kazu pozitivu ruma, bele hakbesik ba sira hodi halo
swab.
VI. APELU
1. Apela ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak atu tu’ur hakmatek, kumpri ho rigor regra
serka sanitaria no konfinamentu domisiliáriu ne’ebé Konsellu Ministru deside ona
implementa hahú da 30 de Abril, no estende tan ona semana 2 ba oin. Husu atu hotu-hotu
kolabora ho autoridade saúde sira hodi bele buka-tuir ema hotu ne’ebé hetan da’et ona
virus ne’e, no izola husi no labele hada’et-tutan ba ema ne’ebé seidauk hetan da’et.
2. Apela ba populasaun iha Dili laran no mós iha Munisipiu sira seluk, atu aprezenta-an iha
fasilidade saúde públiku (Sentru Saúde ka Ospitál) ne’ebé besik, wainhira sente isin-manas,
ka kakorok moras, ka inus-ben, ka mear, hodi bele hetan atendimentu husi profisionál saúde
sira. Wainhira sedu liu hatene se virus ne’e kona ita ka la’e, di’ak liu, hodi nune’e bele hetan
atendimentu sedu liu, no
prevene tama ba iha situasaun ne’ebé hanaran sindroma
insufisiénsia respiratória aguda (SIRA), ka susar/difisil atu dada-i’is.
3. Ba populasaun iha Timor-Leste laran tomak, favor respeita nafatin regra prevensaun no
ijiéne individual, ne’ebé Governu hatu’ur ona, atu prevene moras Covid-19 da’et ba mai.
Regra sira ne’e, hanesan ita hotu hatene ona, maka: (a) uza máskara; (b) fase liman beibeik
ho sabaun ka dezinfetante ruma; (c) evita kose liman ba matan, inus ho ibun; (d) wainhira
kumprimenta malu, la presiza ka’er liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita
halibur malu barak; (f) hamri’ik ka tur do’ok husi ema seluk, mínimu metru ida ho balun.
-ninin no rohanRMA

Share via
Copy link
Powered by Social Snap
COVID-19 Timor-Leste

FREE
VIEW