NOTA BA IMPRENSA
14 de Marsu 2021, 16H00
(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, loron 14 fulan Marsu 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
I. DADUS JERAL:
1) Kazu foun: 18.
2) Kazu rekuperadu: 3.
3) Kazu ativu: 97.
• Kazu 18 ohin, iha mane nain 4, feto nain 14.
• Labarik idade 12 anus mai kra’ik iha nain 4,
• Idade husi 16 to’o 44 iha ema nian 14.
• Hotu-hotu asintomátiku, ka la hatudu sintomas.
II. | EVOLUSAUN SURTU COVID-19IHA MUNISIPIU DILI Husi total kazu foun iha leten, sira nain 14, iha Munisipiu Dili, ho detalles hanesan tuir mai: |
a) Kazu pozitivu 2, husi Aldeia Mate-restu, Suku Vila-Verde, Postu Administrativu
Vera Cruz. Pozitivu hirak ne’e kontaktu-besik ho kazu ida n’ebe´loron rua liu bá
relata husi vigilánsia sentinela iha Sentru Saúde Formoza.
b) Kazu pozitivu 7, husi Aldeia Lurumata 03, Suku Fatuhada, Postu Administrativu
Dom Aleixo. Pozitivu hirak ne’e kontaktu-besik ho kazu ida n’ebe´loron rua liu bá
relata husi vigilánsia sentinela iha Sentru Saúde Formoza.
c) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Frekat, Suku Bairro Pité, Postu Administrativu Dom
Aleixo. Pozitivu hirak ne’e kontaktu-besik ho kazu ida iha cluster Ministériu
Finansas.
d) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Fomento 03, Suku Comoro, Postu Administrativu
Dom Aleixo. Pozitivu ida ne’e kontaktu-besik ho kazu konfirmadu ida husi
Cluster Aldeia 4 Setembru, ne’ebé mós hetan transmisaun husi nia la’en husi
Cluster MTC.
e) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Teki-Teki, Suku Bairro Pite. Postu Administrativu
Dom Aleixo. Pozitivu ida ne’e kontaktu-besik ho kazu konfirmadu ida husi
Cluster Aldeia 4 Setembru, ne’ebé mós hetan transmisaun husi nia la’en husi
Cluster MTC.
2
f) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Aimutin, Suku Comoro, Postu Administrativu Dom
Aleixo. Pozitivu ida ne’e kontaktu-besik ho kazu konfirmadu ida husi Cluster
Aldeia 4 Setembru, ne’ebé mós hetan transmisaun husi nia la’en husi Cluster
MTC.
g) Kazu pozitivu 1, husi Aldeia Tasi Mean, Suku Comoro, Postu Administrativu Dom
Aleixo. Pozitivu ida ne’e kontaktu-besik ho kazu konfirmadu ida husi Cluster
Emergency Obstetrics and Neonatal Care.
Ho nune’e, kazu detetadu ka pozitivu iha Munisipiu Dili husi dia 7 de Marsu to’o ohin,
hamutuk hotu 67.
Ho baze ba informasaun foun ne’ebé ekipa konjunta saúde nian rekolle,
foku/agrupamentu/cluster kazu pozitivu iha Dili, hetan revizaun hanesan tuir mai:
Nº | FOKU/AGRUPAMENTU/CLUSTER | TOTAL KAZU IHA 7 MARSU 2021 |
TOTAL KAZU HORISEIK (13/3/2021) |
(14/3/2021) |
1 | BTN II-Terra Santa, Suku Madohi: | 2 | 7 | 7 |
2 | Aldeia Gólgota, Madohi | 0 | 3 | 3 |
3 | Aldeia Loron matan, Suco Madohi | 0 | 4 | 4 |
4 | Aldeia Tasi Mean, Suku Comoro | 0 | 0 | 1 |
5 | Aldeia 4 Setembru, Comoro | 0 | 2 | 2 |
6 | Aldeia Fomento I, Suku Comoro | 0 | 3 | 3 |
7 | Aldeia Fomento II, Suku Comoro | 0 | 1 | 1 (uluk Delta) |
8 | Aldeia Fomento III, Suku Comoro | 0 | 0 | 1 (foun) |
9 | Aldeia Aimutin, Suku Comoro | 0 | 0 | 1 (foun) |
10 | Aldeia03, Suku Fatuhada | 0 | 0 | 7 (foun) |
11 | Aldeia 05, Suku Fatuhada | 0 | 3 | 3 |
12 | Aldeia 20 de Setembro, Suku Bebonuk | 1 | 2 | 2 |
13 | Aldeia Teki-Teki, Suku Bairro Pité | 0 | 0 | 1 (foun) |
14 | Aldeia Frekat, Suku Bairru Pite | 0 | 3 | 4 |
15 | Aldeia Mate Restu, Suku Vila Verde | 0 | 0 | 2 (foun) |
16 | Ministériu Finansas | 0 | 3 | 3 |
17 | SEFOPE | 0 | 9 | 9 |
18 | Ministério Transportes e Comunicação | 0 | 2 | 2 |
19 | EMONC (Emergency Obstetrics and Neonatal Care) training/Hospital Nacional Guido Valadares |
0 | 7 | 7 |
TOTAL KAZU
OHIN
Kazu detetadu 67 iha Dili ne’e, fahe ba cluster 18, namkari iha instituisaun 3, eventu 1
& Suku 6 iha Postu Administrativu D. Aleixo, no mos Postu Administrativu Vera Cruz.
3
III. EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISIPIU BAUCAU
1. Amostra hirak ne’ebé foti iha dia 10 no 11 de Marsu iha Baucau, hamutuk hotu 132.
Horiseik relata ona katak 37 maka sei hein rezultadu husi laboratoriu, maibe ohin
hakarak relata katak 37 ne’e negative hotu.
2. Husi kazu konfirmadu 2 ne’ebé horiseik ralata, no mós vigilánsia sentinel, ekipa konjunta
saúde rekolle amostra hamutuk 119. Husi 119 amostras, nain 4 maka pozitivu no sira
ne’e hotu profisionál saúde iha Sentru Saúde Wailili. Ho nune’e, iha Munisipiu Baucau,
iha Cluster rua:
a) Cluster Caibada: kazu detetadu 2 (ida iha 2 Marsu, ida horiseik, dia 13 de
Marsu)
b) Cluster Sentru Saúde Wailili: Kazu detetadu 4.
3. Estudante ema Baucau, n’ebe´estuda Instituto Ciencias Saúde iha Dili, hela iha Aldeia
Fomento 3, Suku Comoro. Husi atividade buka tuir ninia kontaktu-besik maka hetan
kazu konfirmadu foun ne’ebé ohin relata ona iha Munisipiu Dili.
4. Estudante medisina ne’ebé halo estájiu iha Hospital Referénsia Eduardo Ximenes
Baucau, ne’ebé detetadu pozitivu horiseik, iha 7 de Marsu, Domingo liu bá, halo viajen
husi Dili ba Baucau iha tuku 3h30 loraik, husi terminal Becora. To’o iha Vemasse, bis
ne’bé nia sa’e, hetan dezastre. Bis ne’e naran Albatroz. Hafoin, passajeiru sira hotu sa’e
fali bis seluk husi Vemasse ba Baucau. Bis ida ne’e, nia la hatene naran. Apela ba
populasaun ne’ebé sente-an sa’e bis rua ne’e iha 7 de Marsu husi Dili ba Baucau, inklui
hira ne’e tun husi bis ne’e molok to’o Vemase ka Baucau, favor aprezenta-an iha
autoridade saúde sira iha Sentru Saúde besik-liu, atu bele hetan atendimentu.
IV. ESPLIKASAUN ADISIONÁL
1. Fo’o hanoin ba populasaun katak Rezolusaun Governu Nº12/2021, 8 de Marsu kona-ba
serka sanitaria iha Munisipiu Dili, proibi ema atu tama sai husi Dili. Hotu-hotu tu’ur
hakmatek iha fatin. Autoridade ne’ebé bele autoriza ema nia movimentu sai husi &
tama mai Munisipiu Dili maka Brigadeiro General Aluk, Diretor Centro Integrado Gestão
de Crises. Resolução Governo ne’e mós obriga sidadaun hotu iha sidade Dili, atu halo
konfinamentu domisiliáriu jeral. Ida ne’e signifika, hela iha uma, labele sai. Sai deit
wainhira presiza tamba moras, hola hahán, ou sira ne’ebé halo servisu esensiál.
2. Informa mós ba públiku katak hahú horiseik, dia 13 de Marsu, hamosu ona korredor
abastesimentu ba sasán atu sai husi Dili, no tama mai Dili. Pedidu autorizasaun hotu
tenki diriji ba Brigadeiru Jeneral João Miranda ‘’Aluk’’, Diretor Centro Integrado de
Gestão de Crises- Sala de Situação.
3. Aproveita mós esplika ba populasaun katak tuir númeru 5, Rezolusaun Governu
Nº12/2021, 8 de Marsu, kona-ba serka sanitaria iha Munispiu Dili, ema bele pratíka
desportu ka ezersisu fiziku individual, maibé labele la’o iha grupu durante ezersisu,
labele halibur malu durante ezersisiu, no labele mós pratika desportu em grupu, tamba
aglomerasaun ka halibur malu iha grupu bele hamosu risku-bo’ot ba transmisaun moras
COVID-19.
4
V. APELU
Apela ba populasaun Timor-Leste tomak, liu-liu iha Munisipiu Dili ho Baucau, atu nafatin
hakmatek. Maski kazu konfirmadu aumenta ba beibeik, no naklekar mós ona ba
Munisipiu Baucau, husu atu tu’ur nafatin hakmatek, atu nafatin matan-moris neon nain,
lalika sé tilun ba lia-anin ka rumores, pratíka nafatin medida sira ne’ebé ita hotu hatene
ona: (a) Uza mascara; (b) fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante ruma; (c) evita
kose liman ba matan, inus ho ibun; (d) wainhira kumprimenta malu, lapresiza ka’er
liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita halibur malu barak; (f) hamri’ik
ka tur do’ok husi ema seluk, mínimu metru ida ho balun.
-ninin no rohanRMA