1
KOMUNIKADU BA IMPRENSA
16 de Abril 2021, 17H30
(Dr Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste,
CIGC-SS)
Ohin, loron 16 fulan Abril 2021, hodi Centro Integrado Gestão de Crises, Sala Situação (CIGC-SS) nia
naran, hakarak hato’o ba jornalista, no ba públiku tomak, informasaun hanesan tuir mai:
I. | EVOLUSAUN SURTU COVID-19IHA MUNISIPIU DILI Iha MunisipiuDili, iha dia 16 de Abrildetetakazu foun43. Nune’e, kazu detetadu ka pozitivu |
iha Munisipiu Dili, sura kumulativamente husi 2020, to’o ohin, 16 de Abril de 2021, hamutuk
hotu 1006.
Hahú ohin, sei la relata dadus tuir cluster, maibe sei temi deit fatin ne’ebé kontinua deteta
kazu foun iha Munisipio Dili nia laran. Husi horiseik mai ohin fatin sira ne’ebé deteta kazu
foun:
• Comoro: 12.
• Santa Cruz: 9
• CCD: 6.
• Fatuhada: 6.
• Caicoli, Becora, Laboratoriu Nasional Saúde: 2.
• Vila-verde, Mascarenhas, Madohi: 1.
Iha Munisipiu Dili, hamutuk hotu, sei nafatin iha cluster 23.
II. | EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISIPIU AILEU Iha Munisipiu Aileu, husi horiseik mai ohin, deteta tan kazu foun 1. |
III. | EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISIPIU MANUFAHI Iha Munisipiu Manufahi, husi horiseik mai ohin, deteta tan kazu foun 11. |
IV. | EVOLUSAUN SURTU COVID-19 IHA MUNISIPIU SIRA SELUK HO RAEOA Ohin, iha Munisipiu sira seluk ho RAEOA,la deteta kazu foun. |
V. DADUS JERAL BA TIMOR-LESTE TOMAK:
1) Total kazu konfirmadu kumulativu (sura husi 2020): 1193.
2
2) Kazu detetatu foun ne’ebé relata iha dia 16 Abril 2021: 55 (iha Dili 43, iha
Munisipiu seluk 12).
• Husi total kazu detetadu foun ohin: mane 29, feto 26.
• Husi total kazu detetadu foun ohin: Sintmátiku 1, asintomátiku 54.
• Husi total kazu detetadu foun ohin, 39 (70%) maka deteta tamba halo teste
ho razaun atu halo viajen/ka halo ona viajen ba Munispiu hafoin deteta
pozitivu.
3) Kazu rekuperadu ne’ebé ralata iha dia 16 de Abril 2021: 60.
4) Total kazu ativu ohin, dia 16 de Abril 2021: 560.
5) Husi horiseik mai ohin, hamutuk hotu Laboratóriu Nasionál Saúde halo 1139 testes
PCR, ho detalles hanesan tuir mai:
a) Vijilánsia sentinela:234.
b) Rastreiu ba kontaktu (Contact tracing): 142.
c) Rastreiu Aleatoriu (Random Screening): 159.
d) Viajen sai husi serka sanitária Munisipiu Dili:730.
e) Viajen internasionál: 20.
f) Follow up iha quarentena: 34.
6) Total pedidu autorizasaun esepsionál atu sai husi serka sanitaria iha Munisipiu Dili,
iha dia 14 & 15 de Abril, hamutuk hotu 325. Sekretariadu CIGC responde hotu
kedas, maibé 15 pedidus la prienxe kritériu tuir Rezolusaun Governu kona ba Serka
Sanitária iha Munisipiu Dili.
VI. TABELA EVOLUSAUN SURTU COVID 19 IHA TIMOR-LESTE, SURA HUSI SURTU HAHÚ IHA
2020
(Tuir klasifikasaun transmissaun OMS nian)
Nº | MUNISIPIU | TOTAL KUMULATIVU KAZU KONFIRMADU |
TOTAL KAZU FOUN IHA 24 ORAS IKUS |
TOTAL ÓBITU IHA 24 ORAS IKUS |
TOTAL KUMULATIVU ÓBITU |
KLASIFIKASAUN TRANSMISSAUN |
1 | AILEU | 2 | 1 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
2 | AINARO | 12 | 0 | 0 | 0 | Kazu Esporáriku |
3 | BAUCAU | 40 | 0 | 0 | 0 | Kazu iha Cluster |
4 | BOBONARO | 10 | 0 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
5 | COVALIMA | 46 | 0 | 0 | 0 | Kazu iha Cluster |
6 | DILI | 1006 | 43 | 0 | 2 | Kazu iha Cluster |
7 | ERMERA | 34 | 0 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
8 | LAUTEM | 3 | 0 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
9 | LIQUIÇA | 9 | 0 | 0 | 0 | Kazu Esporádiku |
10 | MANATUTO | 3 | 0 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
11 | MANUFAHI | 12 | 11 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
12 | RAEOA | 5 | 0 | 0 | 0 | Kazu esporádiku |
13 | VIQUEQUE | 11 | 0 | 0 | 0 | Kazu iha Cluster |
3
VII. INFORMASAUN ADISIONÁL
1. Iha kazu detetadu sintomátiku lijeiru balun, oras ne’e iha fatin izolamentu, maka keixa
hanesan parte husi sintomas, susar/la bele atu horon morin ka dois. Ida ne’e parte husi
sintoma Covid-19. Favor labele pániku, tamba maioria ema ne’ebé hetan sintoma
hanesan ne’e, sei rekupera fali ninia kapasidade atu horon sasan.
2. Iha izolementu Vera Cruz iha kazu pozitivu nain 7. Ida grave, nain 6 moderadu. Husi kazu
pozitivu nain 7 ne’e, 3 iha area medisina interna, 4 seluk iha obstetrisia.
3. Kazu grave ne’ebé iha Vera Cruz, nafatin uza ventilador & aimoruk balun tuir protokolu
ne’ebé Timor-Leste adopta, maibé iha estadu kritiku: isin sei manas nafatin no dada-i’is
ho asisténsia mákina.
VIII. APELU
1) Ba sira ne’ebé maski lakon uma, sasan no hela fatin, no tenki evakua ba Sentru
Akollimentu sira, halo favor nafatin uza meius hotu ne’ebé iha atu hado’ok-an husi
kontájiu moras Covid-19, liu-liu nafatin uza mascara, no faze liman beibeik ho bé no
sabaun ka dezintetante ruma.
2) Husu mós ba populasaun ne’ebé provizóriamente tenki hela iha sentru evakuasaun sira,
atu kolabora ho ekipa konjunta saúde, hodi foti amostra ba análize laboratóriu.
3) Ba populasaun ne’ebé la afetadu ho inundasaun, favor respeita nafatin regra sira ne’ebé
Governu hatu’ur ona atu prevene moras Covid-19 da’et ba mai. Regra sira ne’e, hanesan
ita hotu hatene ona: (a) Uza mascara; (b) fase liman beibeik ho sabaun ka dezinfetante
ruma; (c) evita kose liman ba matan, inus ho ibun; (d) wainhira kumprimenta malu,
lapresiza ka’er liman, bensa-liman, rei-malu ka haku’ak malu; (e) evita halibur malu
barak; (f) hamri’ik ka tur do’ok husi ema seluk, mínimu metru ida ho balun.
-ninin no rohanRMA